W stronę nowych tematów, w stronę nowych idei

Już po raz dwunasty został rozstrzygnięty konkurs „Polski Cement w Architekturze”. W siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich w Warszawie 13 grudnia 2008 spotkali się przedstawiciele branży cementowej i architekci. Przyznano nagrody i wyróżnienia dla najlepszych realizacji architektonicznych z udziałem technologii żelbetowej, wykonanych i przekazanych do użytku do końca 2007 roku.

Uroczystość wręczenia nagród (od lewej): Agnieszka Bulanda – SARP, Andrzej Balcerek, Jan Deja, Zbigniew Pilch – SPC, Jerzy Werbiński – SPBT, Jerzy Grochulski – SARP

Gospodarzem uroczystości był Jerzy Grochulski, prezes SARP, stowarzyszenia, które jest współorganizatorem konkursu. Jerzy Grochulski przywitał zebranych i wyraził zadowolenie, że już po raz dwunasty zostanie rozstrzygnięta szlachetna rywalizacja między architektami i ich dziełami. Przypomniał też, że na tej samej uroczystości zostaje co roku przyznane najwyższe wyróżnienie w środowisku polskich architektów – Honorowa Nagroda SARP.

Laureat Honorowej Nagrody SARP – Marian Fikus

Wiceminister infrastruktury Olgierd Dziekoński przypomniał o związkach przemysłu cementowego z architekturą: – Cement to technologia i biznes. Taki konkurs buduje więzi pomiędzy grupami ludzi, którzy być może nie mieliby okazji się spotkać i ze sobą porozmawiać. A tak, wymieniamy się doświadczeniami, wzbogacamy siebie nawzajem.
Przewodniczący Stowarzyszenia Producentów Cementu Andrzej Balcerek zwrócił uwagę zebranych na fakt, że w konkursie rywalizują nie projekty, tylko obiekty w pełni zrealizowane: – Możemy ich dotknąć, możemy w nich bywać, mieszkać, pracować, one cieszą nasze oczy. W dniu dzisiejszym na tej sali bohaterem nie jest cement, ale beton, rozumiany jako kamień XXI wieku.
Specjalny list do zebranych przesłał marszałek sejmu RP Bronisław Komorowski. Napisał m.in.: Wiem, jakie wysokie kryteria trzeba spełnić, aby w tym współzawodnictwie sięgnąć po najwyższe laury. (…) Beton to mieszkania, budynki, w których żyjemy i pracujemy, na które patrzymy każdego dnia. Wiele z tych konstrukcji to obiekty godne podziwu. (…) Chciałbym podziękować architektom za niezwykłą umiejętność ukazania piękna tego materiału.
W skład sądu konkursowego weszli: jako przewodniczący architekt Grzegorz Chodkowski (sędzia i wiceprezes SARP), prof. Jan Deja (SPC) oraz architekci, sędziowie SARP, Paweł Grodzicki, Andrzej Owczarek i Stanisław Stefanowicz. Przed wręczeniem nagród przewodniczący sądu konkursowego Grzegorz Chodkowski powiedział: – Przyjemność i emocje, jakie towarzyszą mi w tym roku, wynikają nie tylko z jakości, bo już w poprzednich konkursach jakość architektury i jakość betonu była bardzo wysoka, ale emocje biorą się stąd, że w konkursie pojawiają się nowe tematy. Pojawił się temat udziału betonu w rewaloryzacji obiektów już istniejących i coraz mocniej zaznacza się temat udziału betonu w budownictwie jednorodzinnym.

Przewodniczący Zarządu SPC Andrzej Balcerek (w środku) oraz wiceminister infrastruktury Olgierd Dziekoński (z prawej) wręczają wyróżnienie dla WM Pracowni Projektowania Miasta & Kowalscy Architekci

I nagrodę, w wysokości 15 tys. zł, otrzymała adaptacja hali sportowej przy Zespole Szkół Municypalnych w Tychach, zaprojektowana przez ATELIER LOEGLER Sp. z o. o. Kraków. W uzasadnieniu czytamy: „Nagrodę przyznano za oszczędną i wyrafinowaną formę architektoniczną, w której elementy betonowe stanowią istotny środek kształtowania bryły i charakteru wnętrz. Dodatkowym walorem pracy jest fakt twórczej reinterpretacji istniejącego budynku, który nie spełniał współczesnych wymogów technicznych i funkcjonalnych”. Komentując werdykt Grzegorz Chodkowski zaznaczył: – Wygrał obiekt, który po latach upadku i degradacji moralnej został przywrócony do życia w nowym kształcie i w sposób znakomity. Jest to robota bardzo kulturalna i oszczędna w formie, co jest zresztą cechą wyróżniającą całą twórczość Romualda Loeglera.
Poproszony o komentarz do pierwszej nagrody prof. Jan Deja przypomniał, że mamy do czynienia z architektem, który od dziesięcioleci lubi beton i go nie ukrywa. – Hala nie jest może nadzwyczajnie efektowna, ale jej ogromną wartością jest to, że istniejący obiekt został zredefiniowany; został przekształcony w coś, co jest nowoczesne, funkcjonalne i dobrze wykonane. Jest to znakomity przykład rewaloryzacji. We wszystkich tych elementach, gdzie pojawia się beton, widać mistrzostwo architekta – ocenił juror. Na sali byli obecni przedstawiciele inwestora, Urzędu Miasta Tychy, którzy odebrali dyplomy z gratulacjami.

I nagroda – Hala sportowa przy Zespole Szkół Municypalnych w Tychach

II nagrodę, w wysokości 10 tys. zł, otrzymał dom dwurodzinny w Wilanowie, zaprojektowany przez em JEDNACZ Architekci. W uzasadnieniu czytamy: „Nagrodę przyznano za konsekwentne i twórcze użycie betonu w kształtowaniu bryły i wnętrz budynku mieszkalnego. Mimo że w architekturze międzynarodowej ten rodzaj użycia betonu przynosi wiele znaczących dokonań, w Polsce niesie za sobą walor przełamywania estetycznych stereotypów zarówno wśród architektów jak i przede wszystkim użytkowników”. Komentując nagrodzoną pracę, Andrzej Balcerek zauważył, że została przekroczona kolejna bariera. Indywidualni klienci przekonują się do betonu i godzą się na projekty uwzględniające beton w ich prywatnym domu, a niektórzy sami się tego domagają. – W przypadku nagrodzonej pracy beton nie jest tylko materiałem konstrukcyjnym, ale został wyeksponowany na zewnątrz i wewnątrz domu. Bardzo dobrze, że upodobania ludzi zaczynają się zmieniać – dodał przewodniczący SPC. – Po zeszłorocznej nagrodzie dla domu projektowanego przez Dariusza Kozłowskiego mamy kolejny obiekt o wielkiej wartości. Drzwi dla betonu w domach jedno- i wielorodzinnych otwierają się coraz szerzej – potwierdził prof. Jan Deja.

II nagroda – dom dwurodzinny w Wilanowie

Wyróżnienie w wysokości 5 tys. zł otrzymała stacja metra A18 przy placu Wilsona na warszawskim Żoliborzu, zaprojektowana przez pracownię AMC – Andrzej M. Chołdzyński. Uzasadnienie: „Wyróżnienie przyznano za konsekwentne, kompleksowe kształtowanie formy architektonicznej wyłącznie w technologii eksponowanego betonu architektonicznego w obiekcie użyteczności publicznej”. Projektant reprezentujący autorów nagrodzonej pracy, odbierając nagrodę, wspomniał niedawno zmarłego architekta prof. Andrzeja Kicińskiego, znawcę i miłośnika Żoliborza, który niezwykle wysoko cenił właśnie tę realizację.

Równorzędne wyróżnienie w wysokości 5 tys. zł otrzymał Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni, zaprojektowany w WM Pracowni Projektowania Miasta & Kowalscy Architekci. Uzasadnienie: „Wyróżnienie przyznano za umiejętne połączenie struktury istniejącej z nowymi elementami, z wyeksponowaniem walorów betonu zarówno we fragmentach adaptowanych jak i nowo projektowanych”. – Obiekt należy do podobnej kategorii, co hala sportowa w Tychach. Jest to bardzo udana adaptacja czegoś wcześniej istniejącego, czyli przemysłowych obiektów z lat 30. XX wieku – skomentował werdykt Grzegorz Chodkowski.

Wyróżnienie – Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni

Nagrodę specjalną w wysokości 5 tys. zł za użycie betonu towarowego otrzymała stacja metra A18 przy placu Wilsona. Nagrodę wręczył Jerzy Werbiński, członek zarządu Stowarzyszenia Producentów Betonu Towarowego. – Jestem dumny, że ten wspaniały materiał, beton, jest wykorzystywany w coraz śmielszych formach. To wspaniale, że taki obiekt mógł się znaleźć wśród nagrodzonych prac – powiedział Jerzy Werbiński.

Nagroda specjalna – stacja metra A18 przy placu Wilsona

Tegoroczną rywalizację podsumował Andrzej Balcerek: – Gdy dwanaście lat temu wystartowała pierwsza edycja konkursu, nasze robocze kontakty z architektami były w fazie początkowej. Dziś widać wyraźnie, że nie tylko architekci, ale przede wszystkim inwestorzy chcą mieć realizacje w betonie. Pokazują beton, eksponują beton, który przecież sam w sobie jest piękny. Bałbym się powiedzieć, że to już jest powszechne zjawisko, ale mamy architektów, którzy wręcz specjalizują się w betonie. Są budynki, które gdyby nie powstały w betonie, nie byłyby tak interesujące.
Prof. Jan Deja ocenia z kolei, że konkurs ma realny wpływ na architekturę betonową w Polsce. Jego zdaniem w wielu budynkach udaje się uniknąć nawet drobnych napraw. – Jako inżynier i technolog, patrzę z zadowoleniem, że zdecydowanie podniosła się jakość wykonawstwa w betonie. Poza tym beton wraca i staje się po prostu modny. Młode pokolenie architektów chciałoby projektować tak, jak starsi mistrzowie, Calatrava czy Ando – podsumowuje. Pytany, czy najważniejszym kryterium oceny w konkursie jest to, czy beton został wykonany absolutnie idealnie, odpowiada: – Nie, ponieważ czasem beton jest ukryty. Podstawowym kryterium pozwalającym kwalifikować obiekty jest to, czy zastosowanie betonu w istotny sposób wpłynęło na uzyskaną formę. Jeżeli ten sam efekt dałoby się uzyskać stosując stal, cegłę albo inne tworzywo, to taki projekt jest dla nas na pewno ważny, ale mniej atrakcyjny. Szukamy raczej obiektów, gdzie beton wywarł istotny wpływ na formę architektoniczną. Jakość wykonawstwa też jest istotna, oczywiście zwracamy na to uwagę.

Przewodniczący SPC Andrzej Balcerek zapowiedział XIII edycję konkursu „Polski Cement w Architekturze”

Gościom zebranym na uroczystości w pałacyku przy ulicy Foksal towarzyszyły dwie wystawy. Pierwsza prezentowała wszystkie obiekty zgłoszone do XII edycji konkursu „Polski Cement w Architekturze”. Druga prezentowała twórczość architektoniczną prof. Mariana Fikusa. Marian Fikus był bowiem bohaterem drugiej części uroczystości. Tego dnia otrzymał z rąk prezesa Stowarzyszenia Architektów Polskich Jerzego Grochulskiego wyróżnienie, które jest najbardziej prestiżowe dla architekta – Honorową Nagrodę SARP. Marian Fikus jest architektem związanym przede wszystkim z Poznaniem, gdzie prowadzi swoją pracownię. Spośród około tysiąca projektów laureata, od detalu i małej architektury po wielkie założenia urbanistyczne, na wystawie zaprezentowano między innymi kampus Uniwersytetu Poznańskiego na Morasku, centrum dydaktyczne i bibliotekę w kampusie Politechniki Poznańskiej nad Wartą oraz realizację kampusu 600-lecia odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Paweł Pięciak

Do organizatorów konkursu „Polski Cement w Architekturze” wpłynął list od Marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego, którego treść prezentujemy poniżej:

Pan
Jerzy Grochulski
Prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich

    Szanowny Panie Prezesie
    pragnę serdecznie podziękować za zaproszenie na uroczystość ogłoszenia wyników XII edycji Konkursu „Polski Cement w Architekturze”.

    Wiem, jak wysokie kryteria trzeba spełnić, aby w tym organizowanym już po raz kolejny przez Stowarzyszenie Architektów Polskich współzawodnictwie sięgnąć po najwyższe laury. Kolejna edycja tego prestiżowego dla środowiska architektów plebiscytu dowodzi i potwierdza, że beton tylko z pozoru nie jest przyjaznym materiałem i budulcem. Wynaleziony przez Rzymian, wykorzystywany jest dzisiaj do realizacji najbardziej nowoczesnych inwestycji. Beton to przecież mieszkania i budynki, w których żyjemy, pracujemy, na które patrzymy każdego dnia. Wiele z tych konstrukcji, które nas otaczają to obiekty naprawdę godne podziwu. Dlatego chciałbym serdecznie podziękować architektom za niezwykłą umiejętność ukazania piękna tego materiału.

    Nie mogąc osobiście wziąć udziału w dzisiejszej uroczystości, pragnę przekazać Laureatom Konkursu „Polski Cement w Architekturze” gorące gratulacje i słowa uznania. Państwa osiągnięcia są nie tylko świadectwem wielkich zdolności i wiedzy, lecz również wizytówką naszego kraju za granicą. Życzę Państwu kolejnych sukcesów oraz satysfakcji z urzeczywistniania swoich zawodowych ambicji. Organizatorom Konkursu pragnę serdecznie podziękować za realizację doskonałego pomysłu, który przyczynia się do zaprezentowania, a tym samym promowania dokonań polskiej myśli architektonicznej w świecie.

Łączę wyrazy szacunku
Bronisław Komorowski