Beton podstawą postępu myśli architektonicznej

Beton jest materiałem bardzo wyrafinowanym, nie znosi, kiedy traktuje się go jako rzecz drugorzędną, biada twórcy, który nie uszanuje jego specyfiki i przeznaczenia – te słowa Louisa Kahna przypomina prof. Dariusz Kozłowski, przewodniczący jury VII Ogólnopolskiego Konkursu „Architektura Betonowa 2006”. 23 października 2006, w Krakowie, po raz kolejny przyznano akademickie nagrody za najlepszą pracę dyplomową roku – projekt architektoniczny z użyciem technologii betonu.

Należy przewrotnie stwierdzić, że aby stworzyć rzecz w betonie, należy być absolutnie przekonanym, że beton jest najodpowiedniejszym materiałem dla stworzenia dzieła sztuki. Powszechnemu przekonaniu, że beton jest najwłaściwszym materiałem (obok stali) dla eksperymentowania z formą inżynierską, towarzyszy również przekonanie, że beton jest także najlepszym materiałem do eksperymentowania z formą. Architekci od początku dwudziestego wieku mogą pracować z materiałem, który łączy w sobie trwałość kamienia, daje się łatwo formować i pozwala na wznoszenie skomplikowanych, śmiałych a zarazem pięknych obiektów. Zdaniem profesora Tomasza Mańkowskiego: „Beton po tysiącleciach panowania drewna, kamienia i cegły stał się obok stali podstawą postępu myśli architektonicznej. Umożliwił poszerzenie symboliki, metafory i indywidualności formy. Stał się bazą dla architektury globalnej”. Dowodzą tego dzieła Le Corbusiera, Carla Scarpy, Ricarda Boffila, Tadao Ando czy Zahy Hadid.

Współczesne definiowanie przestrzeni architektonicznej nie różni się wiele od definicji starych mistrzów – kształt dzieła sztuki architektonicznego osadzony jest zawsze na materii, której nadane zostało znaczenie artystyczne. Kształt obiektu stanowi zatem materia wraz z jej znaczeniem artystycznym. Znaczenie owo jest „przywiązane” do przedmiotu w wyniku uformowania materii. Dlatego można powiedzieć, że estetyka architektury jako osobnej sztuki polega poniekąd na estetyce tworzywa tej sztuki – drewna, kamienia, stali, betonu i dlatego w charakterze tych tworzyw musimy szukać jakiejś zasady, stosowności środków, jakie służą celowi – funkcji. Nie wystarczy, aby był to rezultat samej przestrzeni, i nie wystarczy, aby był to rezultat samej materii zamykającej przestrzeń. Sztuka architektury polega na skutecznej syntezie tych dwóch elementów.

Jednak beton po stu latach eksperymentowania z materią nadal pozostaje materiałem, który architekt musi „wynaleźć” niejako od nowa. Od pierwszego szkicu aż po rzecz zrealizowaną twórca musi pamiętać o słowach mistrza architektury betonowej Louisa Kahna: „Beton jest materiałem bardzo wyrafinowanym, nie znosi, kiedy traktuje się go jako rzecz drugorzędną, biada twórcy, który nie uszanuje jego specyfiki i przeznaczenia”. Dlatego należałoby za Louisem Kahnem przyjąć, że w architekturze transformacja żelbetu z wymiaru technicznego w wymiar estetyczny otrzymuje swoją ekspresję poprzez właściwy sens ich użycia.

23 października 2006 roku na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej rozstrzygnięto VII edycję konkursu „Architektura Betonowa 2006”. W tegorocznej edycji prace konkursowe oceniało jury w składzie: przewodniczący jury – prof. zw. dr hab. inż. arch. Dariusz Kozłowski, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej; sędzia referent – prof. dr hab. inż. arch. Wacław Celadyn, członkowie jury: inż. Zbigniew Pilch, Stowarzyszenie Producentów Cementu, prof. nzw. dr hab. inż. arch. Maciej Kysiak, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, dr hab. inż. arch. Krzysztof Gasidło, prof. PŚ, dziekan Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej, prof. nzw. dr hab. inż. arch. Elżbieta Trocka-Leszczyńska, prodziekan Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.

Stwierdzono, że na konkurs nadesłano wyjątkową ilość – 33 prace dyplomowe z ośmiu wydziałów architektury. Wszystkie prace zostały zakwalifikowane do konkursu.

 

Nagrody otrzymali:

• arch. Anna Kaszowska-Podgórny, „Czerwona Strażnica” w Bielsku-Białej. Promotor: dr hab. inż. arch. Maria Misiągiewicz, prof. PK, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• arch. Mateusz Januszewski, Wydział Fizyki i Astrofizyki na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Promotor: mgr inż. arch. Jan Kabac, Wydział Architektury Politechniki Białostockiej

• arch. Łukasz Reszka, „Centrum Dialogu”. Promotor: dr inż. arch. Ada Kwiatkowska, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej.

 

Wyróżnienia otrzymali:

• arch. Mateusz Janiec, Dom pogrzebowy z krematorium. Promotor: dr inż. Arch. Elżbieta Będkowska, Wydział Architektury i Budownictwa Politechniki Łódzkiej

• arch. Krzysztof Pyta, Estakada – rewitalizacja rynku w Chorzowie. Promotor: mgr inż. arch. Janusz Poznański, Wydział Architektury Politechniki Śląskiej

• arch. Paulina Sadowska, Kaplica Sakramentu. Promotor: dr hab. inż. arch. Maria Misiągiewicz, prof. PK, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

• arch. Marcin Sodel, „Most Sztuki” – centrum kultury w Szydłowcu. Promotor: dr inż. arch. Wojciech Niebrzydowski, Wydział Architektury Politechniki Białostockiej

• arch. Małgorzata Śniadek, Kościół parafialny w Poznaniu. Promotor: dr inż. arch. Tomasz Jastrząb, Wydział Architektury Politechniki Poznańskiej.

Należy przypomnieć, że od wielu lat mecenasem-sponsorem konkursu jest polska branża cementowa, która również w tym roku dodatkowo obdarowała laureatów nagrodami pieniężnymi i statuetką Architektura Betonowa autorstwa prof. Adama Myjaka.

Na zakończenie uroczystości organizatorzy ogłosili VIII edycję konkursu – „Architektura Betonowa 2007”.

 

prof. Dariusz Kozłowski

Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej